Những báo cáo cho thấy sự xung đột giữa người và động vật hoang dã là vấn đề liên quan mật thiết tới các mục phát triển và nhân đạo đồng thời đó cũng là mối quan ngại của công tác bảo tồn, các yếu tố kể trên có nguy cơ ảnh hưởng tới tiến trình để đạt được các Mục tiêu Phát triển Bền vững.
Hà Nội, ngày 8 tháng 7 năm 2021 – Theo báo cáo của WWF và Chương trình Môi trường Liên Hợp Quốc (UNEP) mới công bố ngày hôm nay, xung đột giữa người và ĐVHD là một trong những mối đe dọa lớn nhất đối với sự sinh tồn lâu dài của một số loài mang tính biểu tượng trên thế giới. Xung đột xuất hiện giữa người và ĐVHD khi cả hai cùng sinh sống trong một khu vực. Kết quả dẫn tới việc con người giết hại động vật với nhiều lí do như tự vệ hoặc để trả thù, dẫn đến nguy cơ loài đó có thể bị tuyệt chủng.
Chuyến lang thang của đàn voi Trung Quốc khỏi môi trường sống tự nhiên của chúng bắt đầu từ tháng 3.2020. Đàn voi lang thang đã thu hút sự quan tâm của cư dân mạng Trung Quốc. Sự xuất hiện của đàn voi trên hành trình di chuyển hàng trăm km được xác định là đã gây thiệt hại ít nhất 6,8 triệu nhân dân tệ (1,07 triệu USD), theo truyền thông nhà nước Trung Quốc.
Báo cáo, Một tương lai cho tất cả – nhu cầu chung sống hài hoà giữa con người và động vật hoang dã, nhấn mạnh rằng xung đột đã khiến hơn 75% các loài mèo hoang dã trên thế giới bị sát hại, tình trạng này cũng xảy ra với nhiều loài ăn thịt trên cạn và dưới biển khác như gấu Bắc Cực và hải cẩu thầy tu Địa Trung Hải hay động vật ăn cỏ lớn như voi.
Bà Margaret Kinnaird, Giám đốc Chương trình Bảo tồn Động vật Hoang dã Toàn cầu của WWF Quốc tế cho biết: “Con người đang chứng kiến những thay đổi khác thường chưa từng có của hành tinh. Quần thể các loài hoang dã trên toàn cầu đã giảm trung bình 68% kể từ năm 1970. Xung đột giữa người và động vật hoang dã, cùng với các mối đe dọa khác, đã dẫn đến sự suy giảm đáng kể quần thể các loài mà trước đây từng rất đông đúc, trong khi đó các loài vốn có quần thể ít ỏi đang bị đẩy đến bờ vực tuyệt chủng. Trừ khi chúng ta hành động khẩn cấp, xu hướng này sẽ càng tồi tệ hơn, gây tổn hại và trong một số trường hợp, gây tác động không thể đảo ngược đối với các hệ sinh thái và đa dạng sinh học.”
Báo cáo được thực hiện bởi 155 chuyên gia từ 40 tổ chức có trụ sở tại 27 quốc gia.
Bà Susan Gardner, Giám đốc Chương trình Hệ sinh thái của UNEP cho biết: “Báo cáo gióng lên hồi chuông cảnh báo về xung đột giữa người và động vật hoang dã, đồng thời kêu gọi các chương trình bảo tồn quốc gia và quốc tế dành sự chú ý cần thiết cho vấn đề này”.
“Báo cáo kêu gọi sử dụng các biện pháp có thể xác định nguyên nhân sâu xa và tiềm ẩn của xung đột, đồng thời xây dựng những giải pháp có tính hệ thống cùng với các cộng đồng bị ảnh hưởng – những người cần được tham gia một cách tích cực và bình đẳng. Như nhiều ví dụ trong báo cáo, việc con người và động vật hoang dã cùng sinh tồn là hoàn toàn khả thi và có thể đạt được.”
Theo báo cáo, xung đột giữa người và ĐVHD vừa là vấn đề nhân đạo và phát triển vừa là vấn đề bảo tồn, ảnh hưởng đến sinh kế của nông dân, người chăn nuôi, đánh bắt truyền thống, và người bản địa, nhất là người nghèo. Mâu thuẫn cũng nảy sinh khi con người và động vật phải chia sẻ chung những nguồn lợi tự nhiên như nguồn nước. Sự bất bình đẳng thể hiện rõ khi những cộng đồng sống chung khu vực với ĐVHD lại không nhận được sự đền bù nào cho những rủi ro và thiệt hại tới từ các loài này.
Tại Việt Nam, trường hợp loài voi ở Đắk Lắk là một ví dụ điển hình cho chuyện con người và các loài ĐVHD sống gần nhau. Môi trường sống của loài quá gần với con người dẫn đến những hệ quả cho cả hai bên. Nhiều diện tích hoa màu của người dân bị ảnh hưởng, tuy không có thương vong về người trong những năm gần đây, tuy nhiên đã có ít nhất hai trường hợp voi con bị thương do bẫy thu rừng trái phép của người dân. Theo WWF cho biết: Jun, một cá thể voi đực 10 tuổi đã bị thương do dẫm vào vào bẫy dây. Sau khi được chữa trị, Jun không thể tái thả lại tự nhiên và được nuôi dưỡng tại Trung tâm Bảo tồn Voi Đắk Lắk cho đến nay đã sáu năm.
Mặc dù có sự liên quan chặt chẽ với các Mục tiêu Phát triển Bền vững (SDGs)*, xung đột giữa người và động vật hoang dã vẫn không nhận được sự quan tâm đúng mức từ các nhà hoạch định chính sách.
Việc duy trì sự phát triển quần thể của các loài hoang dã và sức khỏe tốt của các hệ sinh thái sẽ giúp cho xã hội loài người tồn tại, cung cấp tài nguyên và tạo sinh kế cho người dân. Tuy nhiên, trên thực tế, việc sinh kế bị ảnh hưởng kèm theo đó là những mâu thuẫn với các loài động vật hoang dã lại là những vấn đề mà người dân sinh sống trong các khu vực có sự đa dạng sinh học cao phải đối mặt.
Bà Kinnaird chia sẻ thêm: “Nếu xung đột giữa người và động vật hoang dã không được cộng đồng quốc tế giải quyết thỏa đáng, WWF tin rằng nó sẽ tác động tiêu cực đáng kể đến khả năng đạt được phần lớn các mục tiêu SDGs của các quốc gia. Nếu thế giới muốn đạt được các mục tiêu SDGs vào năm 2030, thì xung đột giữa người và động vật hoang dã phải được đưa vào kế hoạch thực hiện các mục tiêu SDGs. Vấn đề này cũng cần là trọng tâm trong khung chiến lược mới của Công ước về Đa dạng Sinh học**.”
Báo cáo cho rằng xung đột giữa người và động vật hoang dã không thể xoá bỏ hoàn toàn nhưng có thể được giảm thiểu bằng các phương pháp tiếp cận tổng hợp và được lập kế hoạch quản lý tốt, từ đó giúp người và động vật chung sống hài hoà.
Cách giảm xung đột giữa người và động vật hoang dã này có thể tạo ra các cơ hội và lợi ích không chỉ cho đa dạng sinh học và các cộng đồng chịu ảnh hưởng, mà còn cho xã hội, phát triển bền vững, sản xuất và nền kinh tế toàn cầu nói chung.
Theo WWF
—
*Hầu hết các mục tiêu SDGs đều liên quan đến xung đột giữa người và động vật hoang dã, ví dụ: SDG #2: Không còn đói nghèo. Mối liên quan với xung đột giữa người và động vật hoang dã: Động vật hoang dã gây thiệt hại cho các kho lương thực, cây trồng và vật nuôi và khiến nông dân sống tự cung tự cấp đối mặt với nạn đói.
**Khung Chiến lược Toàn cầu về Đa dạng Sinh học sau năm 2020 dự kiến sẽ được thông qua vào tháng 10 tại cuộc họp lần thứ 15 của Hội nghị các bên (COP15). Tại Hội nghị, các nhà lãnh đạo thế giới sẽ ký cam kết mới về bảo vệ đa dạng sinh học trong 10 năm tiếp theXung đột giữa người và động vật hoang dã© Kalyan VarmaDOWNLOAD(Tiếng Anh) Báo cáo Một tương lai cho tất cả – nhu cầu chung sống hài hoà giữa người và động vật hoang dãPDF 15.50 MB
