Sự lây lan của virus corona chủng mới đã khiến hoạt động các kinh tế bị đình trệ, du lịch ngừng hoạt động và một số hoạt động buôn bán qua biên giới bị hạn chế. Một lĩnh vực khác cũng đang phải chật vật chính là nạn phạm buôn bán trái phép động vật hoang dã bị săn trộm.
“An ninh ở biên giới quá gắt gao. Không thể tuồng hàng ra ngoài được”, một người ở Việt Nam tham gia buôn lậu cho biết. Người này đã nói chuyện với một điều tra viên chìm đang tham gia vào một báo cáo về tình trạng buôn bán trái phép động vật hoang dã.
Đại dịch đã ngăn chặn việc tuồng số lượng lớn ngà voi và vảy tê tê vào Trung Quốc của các băng nhóm tội phạm có tổ chức ở các nước Đông Nam Á. Nhưng những điều này cũng chỉ là tạm thời.
Sarah Stoner, đồng tác giả của báo cáo và là giám đốc tình báo tại Ủy ban Công lý Động vật Hoang dã – một tổ chức quốc tế có trụ sở tại The Hague, Hà Lan, hoạt động nhằm triệt phá nạn buôn bán trái phép động vật hoang dã – cho biết: “Những sản phẩm này tạo ra quá nhiều tiền và có quá nhiều người tham gia khiến việc này có thể có những tác động lâu dài đáng kể”.
Cô và các chuyên gia khác nói rằng mặc dù các hạn chế của virus corona đối với việc đi lại và kinh doanh có thể là cơ hội để chúng ta thực thi pháp luật nhằm phá vỡ các mạng lưới tội phạm, nhưng thiệt hại kinh tế của đại dịch có thể thu hút nhiều người đi buôn lậu hơn.
“Chúng tôi đang theo dõi một lượng lớn các hoạt động buôn lậu mới ở nhiều quốc gia, điều này cho thấy những kẻ buôn lậu vẫn đang hoạt động rất mạnh và chúng cũng đang tích cực tìm cách thích nghi và phát triển trong môi trường bình thường mới,” Tim Wittig, người đứng đầu cơ quan tình báo của United for Wildlife – một tổ chức phi lợi nhuận do Hoàng tử William lãnh đạo nhằm chống lại nạn buôn bán động vật hoang dã – cho biết.
Trong một báo cáo được công bố vào đầu tháng này, Tiến sĩ Wittig cũng nhận thấy rằng những gián đoạn đối với nạn buôn lậu sẽ chỉ là tạm thời. “Các tay buôn lậu sẽ có động lực để tuồng hàng càng sớm càng tốt,” ông nói.
Ủy ban Công lý Động vật Hoang dã đãng duy trì cơ sở dữ liệu tình báo về hàng nghìn kẻ vận chuyển và buôn lậu trên khắp thế giới. Các nhà điều tra bí mật làm việc với ủy ban giữ liên lạc thường xuyên với một số tên tội phạm này. Báo cáo mới của ủy ban tóm tắt các cuộc trò chuyện, từ tháng 1 đến tháng 4, giữa các nhà điều tra và khoảng 20 người liên quan đến buôn lậu ở Việt Nam, Lào, Campuchia, Thái Lan, Malaysia, Ấn Độ và Mozambique.
Các cuộc trò chuyện cho thấy đây là thời điểm cực kỳ chật vật cho những kẻ buôn bán trái phép động vật hoang dã.
Việt Nam đã đóng cửa biên giới với Trung Quốc vào ngày 1 tháng 2. Bà Stoner và các đồng nghiệp của bà nhận thấy, ban đầu những người buôn bán động vật hoang dã hầu như bỏ qua diễn biến này và vẫn đảm bảo giao hàng tận nơi cho khách hàng của họ – điều thường được bao gồm trong giá của mọi thứ từ ngà voi đến các bộ phận của hổ. Các thương nhân liên tục đảm bảo với khách hàng rằng “việc giao hàng sẽ ổn sau vài ngày.”
Đến cuối tháng Hai, mọi thứ đã thay đổi. “Bạn có thể lấy hàng ở đây”, một tay buôn lậu người Việt nói với các nhà điều tra, “nhưng bạn có thể sẽ phải đợi hàng tháng trời để gửi chúng sang Trung Quốc,”.
An ninh thắt chặt hơn và thậm chí đóng cửa biên giới đã khiến một số tay buôn giảm giá sâu cho các hàng hóa phi pháp của họ, trong khi những người khác tạm thời dừng hoạt động. Các tay bán lẻ ở các nước Đông Nam Á cũng lo ngại rằng việc thiếu khách du lịch Trung Quốc – khách hàng chính của họ – sẽ khiến họ ngừng kinh doanh.
Nhiều tay buồn làm việc với những nhân viên sân bay tham nhũng để thông quan sản phẩm của họ. Nhưng với việc các chuyến bay bị hủy và chuyển hướng — và an ninh được tăng cường — khiến các tuyến đường buôn lậu đáng tin cậy không còn được đảm bảo.
Vào đầu tháng 3, để tránh việc quá nhiều hành khách bị cách ly ở một nơi, một chuyến bay từ Hàn Quốc đến Thành phố Hồ Chí Minh, Việt Nam đã được chuyển hướng đến Cần Thơ, thành phố cách đó 100 km về phía nam. Giới chức ở đó đã phát hiện 11 chiếc sừng tê giác trong hành lý ký gửi.
Vụ việc nhấn mạnh rằng bọn tội phạm đã không còn có thể đảm bảo các mặt hàng phi pháp của họ sẽ đến đích đã định, bà Stoner nói.
Không phải mọi hoạt động buôn bán bất hợp pháp sẽ phải dừng lại. Trong suốt tháng 3 và tháng 4, chính quyền Trung Quốc tiếp tục bắt giữ các lô hàng lớn sừng tê giác và vảy tê tê từ Việt Nam vào Trung Quốc bằng đường bộ. Những kẻ buôn lậu nói với các nhà điều tra rằng họ đang theo dõi chặt chẽ các diễn biến ở biên giới. Nhiều người đang tích cực xả bớt các kho dự trữ ngày càng tăng của họ.
Mặt khác, ở châu Phi, vi rút có thể tạo điều kiện thuận lợi hơn là đình trệ hoạt động bất hợp pháp. Các nhà điều tra biết được rằng một số kẻ đứng đầu các băng đảng săn trộm ở Mozambique đang lên kế hoạch lợi dụng việc giảm tuần tra của lực lượng kiểm lâm và sự thiếu vắng khách du lịch trong Vườn quốc gia Kruger ở quốc gia láng giềng Nam Phi. Vanda Felbab-Brown, một thành viên cấp cao tại Viện Brookings ở Washington, DC cho biết: “Các ông trùm săn trộm cũng đang mong đợi một lượng lớn tân binh sẽ nhập bọn trong những tháng tới. Do những tác động kinh tế rộng lớn của Covid, rất nhiều người sẽ bị buộc phải làm những việc bất chính ”
Tiến sĩ Felbab-Brown nói thêm, virus corona sẽ “tàn phá kinh phí bảo tồn” ở châu Phi, làm giảm khả năng của kiểm lâm trong việc xua đuổi những kẻ săn trộm.
Trong khi các nhà bảo tồn hoan nghênh các lệnh cấm do Trung Quốc và Việt Nam đề xuất nhằm hạn chế tiêu thụ động vật hoang dã, bà Stoner chỉ ra rằng các biện pháp này khó có tác dụng đối với những kẻ buôn bán trái phép động vật hoang dã. Cô nói: “Chúng tôi không nói về những thứ được bán trên thị trường”.
Bà Stoner cho rằng các chính phủ trên thế giới cũng nên chuẩn bị cho sự gia tăng của nạn buôn bán động vật hoang dã khi các biên giới mở cửa trở lại.
“Chúng tôi đã nghe được rất nhiều cuộc trò chuyện về việc các tay buôn nhận thấy mọi thứ sẽ sớm trở lại bình thường” bà nói. “Chúng ta không nên cho phép buôn lậu có tổ chức phát triển trong khi chúng ta đã để mắt đến vấn đề khác này.”
Tiến sĩ Wittig tin rằng đại dịch là cơ hội để chấm dứt nạn buôn bán động vật quy mô công nghiệp. Ví dụ như sự gián đoạn tạm thời đối với việc vận chuyển hàng hóa bất hợp pháp tạo cơ hội cho các cơ quan thực thi pháp luật thu giữ được những kho dự trữ hàng lậu khổng lồ, thay vì từng chuyến hàng một.
Tiến sĩ Wittig nói, điều quan trọng hơn là xã hội toàn cầu có thể tận dụng mối liên hệ được công nhận rộng rãi giữa buôn lậu động vật hoang dã và sức khỏe cộng đồng. Sự kỳ thị của xã hội xung quanh việc mua và tiêu thụ các sản phẩm động vật hoang dã bất hợp pháp có thể sẽ gia tăng và các quốc gia muốn tránh trở thành nguồn gốc của một đại dịch khác sẽ có động lực để điều tra, bắt giữ và truy tố tội phạm về động vật hoang dã.
Tiến sĩ Wittig nói: “Những kẻ buôn lậu hiện đang bị hạn chế và chật vật như tất cả chúng ta, và nếu chúng ta biết tận thì đây thực sự là một cơ hội phi thường để khai thác những lỗ hổng đó, chúng ta có thể tạo ra những bước ngoặt lớn trong việc chấm dứt buôn bán động vật hoang dã trái phép. “Chúng tôi thực sự có cơ hội để giành chiến thắng ngay lúc này.”
Nguồn tại đây.
