Vào tháng 10/2021 tại Côn Minh, Trung Quốc, cuộc họp của 200 quốc gia thành viên Công ước Liên hợp quốc về Đa dạng sinh học sẽ diễn ra. Tại đây, các đại biểu sẽ tiến hành bỏ phiếu biểu quyết về đề xuất nâng mục tiêu bảo vệ đất và đại dương toàn cầu từ mức 17% hiện nay lên 30% nhằm đối phó vấn nạ buôn bán ĐVHD trong kỷ nguyên đại dịch.
Tuy nhiên, mục tiêu này nếu được thông qua vẫn sẽ gặp phải những thử thách trong việc triển khai và thực thi. Mục tiêu này cũng sẽ gặp khó khăn trong việc ngăn chặn sự suy giảm các cá thể và quần thể ĐVHD trong các khu vực được bảo vệ và các vườn quốc gia do nạn buôn bán ĐVHD.
Các biện pháp và hành động mạnh mẽ hơn cần được đưa ra. Trong bối cảnh đại dịch đang hoành hành khắp nơi trên thế giới, việc thực thi một lệnh cấm mọi hoạt động buôn bán ĐVHD xuyên biên giới là cần thiết nhằm giảm nguy cơ lây lan các bệnh truyền nhiễm từ động vật và nguy cơ phá hủy đa dạng sinh học. Tài nguyên thiên nhiên của chúng ta có giá trị kinh tế và văn hoá, và việc thực hiện các lệnh cấp này giai đoạn hậu COVID-19 sẽ là một động thái kịp thời và cấp thiết nhằm giảm thiểu nguy cơ xảy ra một đại dịch khác trong tương lai. Rất nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng, việc buôn bán và tiêu thụ ĐVHD có thể tiềm ẩn khả năng lây lan virus và các mầm bệnh cho con người.
Một báo cáo về đa dạng sinh học mới của Liên hợp quốc cảnh báo rằng: “Nhân loại đang đứng trước những thách thức để có thể bảo toàn sự đa dạng sinh học – di sản quý giá cho các thế hệ tương lai, bởi đa dạng sinh học đang suy giảm với tốc độ chưa từng có và những áp lực thúc đẩy sự suy giảm này đang ngày càng gia tăng.”
Giờ đây, những động thái mạnh mẽ cần được triển khai, như ban hành lệnh cấm tất cả các hình thức buôn bán ĐVHD xuyên biên giới. Đây là chốt chặn quan trọng nhằm bảo vệ đa dạng sinh học cho đến khi thế giới có những hành động quyết liệt hơn đối với các vấn đề như biến đổi khí hậu và cải tạo đất đai.
Ước tính mỗi năm, giá trị buôn bán ĐVHD trái phép toàn cầu là 23 tỷ đô. Dòng tiền bất hợp pháp lớn này tạo điều kiện cho các nhóm tội phạm tổ chức các hoạt động rửa tiền, tài trợ cho khủng bố, tham nhũng và một phần tiếp tay cho việc buôn bán ma tuý bất hợp pháp.
Việc thiết lập được lệnh cấm có thể giúp cải thiện sự quản lý ĐVHD hoang dã toàn cầu, góp phần giảm săn bắt ĐVHD. Lệnh cấm cũng sẽ giúp các cơ quan chức năng và các bên vận chuyển có đủ cơ sở để theo dõi cũng như thi hành các biện pháp xử phạt đối với các hành vi vi phạm. Các tổ chức phi chính phủ và bảo tồn có thể có những tác động làm gián đoạn hoạt động buôn bán ĐVHD một cách dễ dàng hơn một khi lệnh cấm được ban hành. Hiện nay, việc kiểm soát buôn bán ĐVHD toàn cầu đòi hỏi cá nhân và tổ chức phải được đào tạo và có trình độ chuyên môn để hiểu về danh sách các loài ĐVHD cần được bảo vệ bởi Công ước về buôn bán quốc tế các loài động, thực vật hoang dã nguy cấp (CITES) và Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế.
Cũng có nhiều quan ngại cho rằng một lệnh cấm buôn bán ĐVHD toàn cầu có thể làm gia tăng số lượng các loài có thị bị buôn lậu, do các loài hiện đang được buôn bán hợp pháp có thể chuyển sang các kênh ngầm. Tuy nhiên, công nghệ hoàn toàn có thể hỗ trợ trong việc giám sát cũng như truy vết các hoạt động buôn bán ĐVHD trái phép. Phòng thí nghiệm E-Ranger có trụ sở tại Canada mới đây đã cho thấy vai trò của trí tuệ nhân tạo trong việc ngăn chặn các hoạt động buôn bán trái phép ĐVHD trên Internet.
Với các khung hình phạt về kinh tế và các cáo buộc hình sự có thể thi hành, lệnh cấm buôn bán ĐVHD toàn cầu có thể sẽ khuyến khích 196 quốc gia ký kết Công ước CITES nâng cao mức độ áp dụng luật pháp trong nước. Từ đó, nhu cầu về ĐVHD sẽ giảm và các luật pháp về bảo vệ ĐVHD trong nước sẽ được củng cố, giúp cơ quan chức năng làm tốt hơn việc bảo vệ các loài động vật đang phải đối mặt với nguy cơ tuyệt chủng.
Việc thông qua sáng kiến này ở Côn Minh cũng sẽ khuyến khích Trung Quốc đi đầu trong việc can dự ngoại giao về các vấn đề này. Tài liệu mới được công bố gần đây của chính phủ Trung Quốc “Xây dựng một tương lai chung cho tất cả sự sống trên Trái Đất” nhấn mạnh: “Trung Quốc đề cao sự chung tay của các nước trong việc đưa ra các thỏa thuận quốc tế chung. Một lệnh cấm là hoàn toàn phù hợp với tầm nhìn của Trung Quốc về việc xóa bỏ nạn buôn bán ĐVHD trong nước sau khi COVID-19 được phát hiện ở Vũ Hán vào cuối năm 2019.” Trong phạm vi khu vực, buôn bán ĐVHD tại Đông Nam Á ước tính là nguyên nhân dẫn đến 25% hoạt động buôn bán ĐVHD toàn cầu, theo báo cáo “Buôn bán bất hợp pháp ĐVHD ở Đông Nam Á” của Tổng cục Quản lý Công thuộc OECD.
Sự đồng thuận quốc tế về một lệnh cấm vẫn đang gặp phải nhiều thách thức, nhưng việc các quốc gia đồng ý ngồi xuống và cùng đàm phán về một giải pháp chung là một bước đi quan trọng trong quá trình kiểm soát và loại bỏ nạn buôn bán ĐVHD toàn cầu.
Những hình ảnh đầy ám ảnh về những xác voi không ngà, tê giác không sừng và vô số ĐVHD khác bị săn trộm và giết hại chính là những hậu quả của hoạt động buôn bán ĐVHD trái phép. Sự tàn sát và tội ác đó cần phải được chấm dứt. Và trong bối cảnh đại dịch, một hợp tác quốc tế là cần thiết để ngăn chặn sự xuất hiện của loại virus chết người tiếp theo
Nguồn tại đây
