Buôn bán một số loài ĐVHD được cho là hợp pháp tại Brazil, cũng như các quốc gia có đa dạng sinh học cao khác trên thế giới. Miễn là các cá thể được nuôi nhốt với điều kiện sống phù hợp mà không phải bị bắt từ tự nhiên, chúng hoàn toàn có thể được buôn bán hợp pháp tại Brazil. Tuy nhiên, việc xác định liệu các cá thể đó có bị bắt từ môi trường tự nhiên hay không đang là một bài toán khó đối với các cơ quan chức năng nước này. Trong rất nhiều trường hợp, các bằng chứng phạm tội chỉ có thể chứng minh thông qua các phân tích từ các phòng thí nghiệm, nhưng hoạt động quản lý buôn bán ĐVHD tại đây hiếm khi được tiếp cận với công nghệ này.
Tại bang Amazonas, cảnh sát đã đầu tư các thiết bị tiên tiến mà họ kỳ vọng có thể mang lại lợi thế trong cuộc chiến giải quyết nạn buôn bán ĐVHD và các tội phạm môi trường khác.
Kể từ tháng 1, Cảnh sát Liên bang tại đây sử dụng công nghệ mới – công nghệ phân tích đồng vị ổn định trong các mẫu cá thể ĐVHD trong các hoạt động buôn bán để xác định xem chúng được nuôi nhốt hay bị bắt trái phép từ tự nhiên. Ngoài ra, cảnh sát còn có thể xác định được nguồn gốc địa lý của các cá thể khi sử dụng công nghệ mới này. Đây là một bước tiến quan trọng giúp cảnh sát phát hiện và truy bắt những kẻ buôn bán đang cố tình “lách luật” bằng cách cố gắng biến ĐVHD bắt trộm thành những con vật nuôi nhốt.
Công nghệ tiên tiến mới này không hề rẻ. Cảnh sát Liên bang Amazonas đã đầu tư 2,6 triệu Reais (tương ứng khoảng 514.000 USD) cho trang thiết bị và cơ sở hạ tầng phòng thí nghiệm để phục vụ công tác chống lại tội phạm ĐVHD. Tuy nhiên, Cảnh sát Liên bang có vẻ đã nhanh chóng “thu hồi vốn” khi nhờ công nghệ mới này, họ đã thu được tổng số tiền 2,5 triệu Reais (khoảng 494.000 USD) tiền phạt từ các vụ bắt giữ và vi phạm.
Ngoài chức năng chính kể trên, các ứng dụng khác của công nghệ phân tích đồng vị ổn định bao gồm xác định tuổi gỗ khai thác và buôn bán trái phép, truy tìm nguồn gốc vàng và các khoáng sản bị khai thác trái phép khác.
Xác định nguồn gốc địa lý của động vật
Phân tích đồng vị ổn định hoạt động dựa trên cơ sở các nguyên tố hóa học có thể có số lượng neutron khác nhau trong hạt nhân của chúng. Các biến thể khác nhau này của một nguyên tố nhất định được gọi là đồng vị và những biến thể không suy giảm theo thời gian – tức là mất một hoặc hai nơtron – được gọi là đồng vị ổn định. Tỷ lệ của các đồng vị ổn định này với nhau khác nhau tùy theo khu vực, vì vậy, việc tìm kiếm một tỷ lệ nhất định trong thức ăn mà động vật ăn vào, chẳng hạn, hoặc từ lông của chúng tương đương với mã vạch có thể chỉ ra nguồn gốc của nó.
Các nhà khoa học cho biết, tỷ lệ đồng vị ổn định trong lông động vật cũng sẽ giống như trong thực phẩm và nước uống mà chúng hấp thụ từ nơi chúng sống. Về cơ bản, đây là công nghệ mà Cảnh sát Liên bang Amazonas áp dụng nhằm giúp xác định nguồn gốc địa lý của động vật.
Việc tiến hành kiểm tra các mẫu thu được có thể so sánh tỷ lệ đồng vị trong các mẫu và trong thức ăn hoặc nước uống mà người nuôi cung cấp cho chúng. Nếu tỷ lệ đồng vị không khớp, điều đó chứng tỏ đã có hoạt động buôn bán bất hợp pháp.
Công nghệ này đã giúp cảnh sát phát hiện các trường hợp nuôi nhốt ĐVHD trá hình, khi những kẻ buôn lậu cố gắng “lách luật” bằng cách cho những con vật chúng bắt được từ tự nhiên ở chung đàn với những con được nuôi nhốt, nhằm buôn bán chúng một cách hợp pháp.
Theo các nhà khoa học, các động vật khi bị nuôi nhốt bởi con người sẽ được ăn thức ăn công nghiệp, và điều này dẫn đến sự khác nhau giữa tỷ lệ đồng vị ở những con vật sinh ra và lớn lên trong tự nhiên với những con vật được nuôi công nghiệp. Ngay cả khi cá thể hoang dã bị bắt từ tự nhiên được nuôi nhốt trong thời gian dài và ăn chung, sống chung môi trường sống với những động vật được sinh ra và lớn lên trong các cơ sở chăn nuôi, sự khác biệt vẫn tồn tại.
Máy đo quang phổ đồng vị được Cảnh sát Liên bang Amazonas sử dụng đã giúp điều tra các vụ án buôn bán trái phép các loài đặc thù tại Brazil như rùa Arrau (Podocnemis expansa), rùa sông Amazon đốm vàng (Podocnemis unifilis), cá pirarucu (Arapaima gigas) và cá sấu.
Công cụ quan trọng được sử dụng cho những mục đích quan trọng
Theo chuyên gia về buôn bán ĐVHD của Hiệp hội Bảo tồn Động vật Hoang dã (WCS) tại Brazil, việc cảnh sát Liên bang Amazonas áp dụng công nghệ tiên tiến này là một bước tiến vượt bậc trong quá trình chống lại những kẻ buôn bán bất hợp pháp. Theo đó, WCS cho rằng các cơ quan giám sát khác trong khu vực cũng nên có cơ sở hạ tầng tương tự, hoặc ít nhất là có quyền tiếp cận công nghệ này để có thể củng cố hàng rào bảo vệ ĐVHD.
Đại diện Cảnh sát Liên bang cho biết họ có đủ nguồn lực để thực hiện các cuộc kiểm tra trên quy mô lớn. Trong các trường hợp liên quan đến ĐVHD, kết quả có thể có trong vòng 48 giờ. “Cảnh sát Liên bang thậm chí sẵn sàng làm việc với các cơ quan chính phủ khác để tối ưu hóa việc sử dụng phòng thí nghiệm và các thiết bị càng nhiều càng tốt.”
Theo WCS Brazil, các phân tích dựa trên đồng vị ổn định rất quan trọng trong việc xác định nguồn gốc các loài động vật bị săn bắt, góp phần cung cấp các thông tin chính xác giúp các nhà khoa học có thể trả những loài vật này về đúng môi trường tự nhiên của chúng. Để thực hiện được điều đó, việc xây dựng cơ sở dữ liệu liên quan bao gồm các thông tin như môi trường sống ĐVHD bị bắt, tỷ lệ đồng vị của nước, v.v để có thể so sánh trên các cá thể động vật.
Các phân tích đồng vị ổn định và xét nghiệm ADN đang là những phương tiện hiệu quả nhất để điều tra các gian lận về buôn bán ĐVHD và đảm bảo đưa động vật trở lại những vùng mà chúng đã bị bắt.
Các chuyên gia cũng cho rằng, việc hợp pháp hóa buôn bán ĐVHD tại Brazil đã tạo ra cửa ngõ cho các hoạt động buôn bán bất hợp pháp. Điều này cũng tạo gánh nặng cho các cơ quan chính phủ có nhiệm vụ tiến hành kiểm tra phân biệt đâu là hoạt động hợp pháp và không hợp pháp. Nhờ có công nghệ này, việc kiểm tra các hành vi gian lận phổ biến đã trở nên dễ dàng hơn.
Nguồn: Mongabay
